Η Παγκόσμια Τράπεζα Σπόρων στο Σβάλμπαρντ κατασκευάστηκε υπογείως σε μία ζώνη μόνιμης ψύξης, ως μέτρο ασφαλείας σε περίπτωση που κινδυνεύσουν οι πηγές τροφίμων, λόγω συγκρούσεων ή φυσικών καταστροφών.
Βρίσκεται στο νησί Σπιτσβέργη του Νορβηγικού αρχιπελάγους Σβάλμπαρντ, το οποίο βρίσκεται αρκετά κοντά στον Βόρειο Πόλο, σε μια απόσταση 1120 χλμ..
Η λειτουργία της άρχισε στις αρχές του 2008 και στόχος της είναι να βοηθήσει στη συντήρηση της βιοποικιλότητας στον πλανήτη, φιλοδοξώντας να συγκεντρώσει σπόρους από κάθε γνωστό είδος φυτού του πλανήτη.
Η κατασκευή της κόστισε 8 εκ. δολάρια ΗΠΑ και χρηματοδοτήθηκε από τη νορβηγική κυβέρνηση. Διοικείται μετά από τριμερή συμφωνία της Νορβηγικής κυβέρνησης, του διεθνούς οργανισμού Global Crop Diversity Trust και του Nordic Genetic Resource Center (Κέντρο Γενετικών Πόρων των Σκανδιναβικών χωρών).
Το θησαυροφυλάκιο σπόρων χτίστηκε σε ένα παλιό ορυχείο και στο εσωτερικό του υπάρχουν κρυμμένα αποθέματα σπόρων από όλη τη διατροφική αλυσίδα. Βρίσκεται ψηλά στο βουνό για να αποφύγει την αύξηση της στάθμης της θάλασσας, αλλά και πολύ βαθιά στη γη για να είναι προστατευμένο ακόμη και από μία πυρηνική έκρηξη ή σύγκρουση μεγάλου μετεωρίτη με τη Γη.
Ο βασικός σκοπός της «Κιβωτού των Σπόρων», είναι η προστασία της βιοποικιλότητας προσφέροντας ένα οργανωμένο χώρο αποθήκευσης επιπρόσθετα στις κατά τόπους τράπεζες σπόρων. Η διαχείριση των τοπικών αποθηκών πολλές φορές οδηγεί σε απώλεια ειδών. Η πρόσβαση στους σπόρους ορίζεται από τη Διεθνή Συνθήκη Γενετικών Πόρων Φυτών.
Το 2017, το Διεθνές Κέντρο για τη Γεωργική Έρευνα στις Ξηρές Περιοχές κατέθεσε στην Παγκόσμια Τράπεζα πάνω από 15.000 δείγματα από τη Συρία μαζί με σπόρους από το Μπενίν, την Ινδία, το Πακιστάν, τον Λίβανο, το Μαρόκο, την Ολλανδία, το Μεξικό, τη Βοσνία, τη Λευκορωσία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Μεγάλη Βρετανία.
Το 2019, ανάμεσα στο απόθεμα σπόρων εντάχθηκαν και 21.500 σπόροι της ευρύτερης οικογένειας της κάνναβης και οι οποίοι έχουν κατατεθεί από επιστημονικά σωματεία από 17 διαφορετικές χώρες όπως η Αυστρία, η Ολλανδία, η Γερμανία, η Νορβηγία, η Σουηδία, η Πολωνία, και η Βόρεια Κορέα.
Πίσω από τη θωρακισμένη πόρτα της, στις τρεις μεγάλες αίθουσες της Κιβωτού μπορούν να αποθηκευτούν μέχρι και 4,5 εκατομμύρια ποικιλίες φυτών. Μέχρι στιγμής εκεί φυλάσσονται 865.000 δείγματα από 65 τράπεζες τροφίμων.
Η τράπεζα των σπόρων, είναι επίσης γνωστή με το προσωνύμιο «θησαυροφυλάκιο του τέλους του κόσμου», αν και η πλειοψηφία των επιστημόνων διαφωνεί με αυτό.
Αξίζει να σημειωθεί πως η τράπεζα του Σβάλμπαρντ είναι η διασημότερη, αλλά υπάρχουν συνολικά 1.700 αντίστοιχες τράπεζες σε ολόκληρο τον κόσμο, οι οποίες προστατεύουν τη βιοποικιλότητα.
Χρήση σπόρων της κιβωτού στη Συρία
Η τράπεζα σπόρων του Χαλεπιού έχει καταστραφεί από τις συγκρούσεις και το Διεθνές Κέντρο Αγροτικών Ερευνών των Άνυδρων Ζωνών (Icarda) ζήτησε τους σπόρους για να ξαναφτιάξει τα αποθέματά του σε γειτονικές χώρες, όχι όμως και στην ίδια τη Συρία, όπως ανέφερε ο Όσμουντ Άσνταλ, ο συντονιστής του Παγκόσμιου Θησαυροφυλακίου.
Ο κίνδυνος από την κλιματική αλλαγή
Το Global Seed Vault, όμως, βρίσκεται και αυτό αντιμέτωπο με τις αρνητικές επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή, αφού δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστο.
Μπορεί το καταφύγιο να είναι χτισμένο σε μία κατά τα άλλα ιδανική τοποθεσία, αφού η περιοχή δεν κινδυνεύει από ηφαίστεια, σεισμούς ή άλλους εξωγενείς παράγοντες, ωστόσο οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η Κιβωτός μπορεί να μην καταφέρει να διασωθεί από την κλιματική αλλαγή.
Σύμφωνα με την έρευνα της Ίνγκερ Χάνσεν-Μπάουερ, του Μετεωρολογικού Ινστιτούτου της Νορβηγίας, το κλίμα στην πρωτεύουσα του Σβάλμπαρντ θερμαίνεται ταχύτερα από κάθε άλλο μέρος της Γης.
Η μέση ετήσια θερμοκρασία στο Λονγκιμπέρμπιεν το 1900 ήταν -7,8°C. Από τότε έχει ανέβει 3,7°C – τουλάχιστον τρεις φορές περισσότερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο του ενός βαθμού Κελσίου.
Οι θερμοκρασίες στο Νορβηγικό αρχιπέλαγος μπορεί να φτάσουν μέχρι και τους 10°C πριν το τέλος του αιώνα, γεγονός το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε πλημμύρες, κατολισθήσεις και χιονοστιβάδες στην περιοχή.
Ήδη τον Μάιο του 2017, οι υψηλές θερμοκρασίες ρεκόρ που σημειώθηκαν στη Βόρεια Νορβηγία έκαναν τους πάγους να λιώσουν πιο γρήγορα, με αποτέλεσμα το Global Seed Vault να πλημμυρίσει.
Το νερό μπήκε στη σήραγγα της εισόδου του καταφυγίου κι αμέσως μετατράπηκε σε πάγο, είχε τονίσει τότε στον Guardian στέλεχος της νορβηγικής κυβέρνησης. Παρότι οι σπόροι έμειναν ασφαλείς, καθώς το νερό παρέμεινε στην είσοδο, το περιστατικό ενέγειρε ερωτήματα για τη μελλοντική ασφάλεια του καταφυγίου.
Εκτός από την άνοδο της θερμοκρασίας, το Σβάλμπαρντ μπορεί να αντιμετωπίσει αύξηση από 45% έως 65% στις βροχοπτώσεις μέχρι το 2100.
Πηγές: ecozen, iefimerida.gr, cnn