Οι μηχανές του χειμώνα πήραν μπροστά έστω και αργά. Μία σειρά μετώπων θα μας επηρεάσουν το ερχόμενο διάστημα, όμως τι ισχύει για την κακοκαιρία της ερχόμενης Τρίτης;
Για ακόμη μία φορά ακούμε διάφορα σενάρια να κυκλοφορούν για μία (από τις λίγες για φέτος) κακοκαιρία με χειμερινά χαρακτηριστικά. Πολλοί έσπευσαν να φέρουν τον χειμώνα μια μέρα μετά το πέρας της τελευταίας επέλασης του χιονιά σε αρκετές περιοχές της χώρας. Για ακόμη μία φορά καταλήγουμε στο γεγονός ότι τα πολλά λόγια είναι φτώχεια και ότι η “κλικοθηρία” του διαδικτύου επηρεάζει σε άσχημο βαθμό και την επιστήμη της μετεωρολογίας.
Κάθε προγνώστης-μετεωρολόγος που σέβεται την ιδιότητά του θα πρέπει πρωτίστως να λειτουργεί ως data analyst, γιατί στην τελική αυτό είναι. Τι σημαίνει αυτό; Ότι η φιλοσοφία των προφητειών πάει περίπατο. Ο μετεωρολόγος δεν είναι προφήτης, οι θεωρίες που χρησιμοποιούνται στα προγνωστικά μοντέλα πάντα χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης και τα αρχικά δεδομένα/μετρήσεις που λαμβάνουν τα μοντέλα για να υπολογίσουν τις προγνωστικές παραμέτρους πάντα θα εμπεριέχουν έστω ένα μικρό σφάλμα. Ο μετεωρολόγος λοιπόν αυτό που πρέπει να κάνει είναι να παρουσιάσει σωστά και κατανοητά τα πιθανά ενδεχόμενα.
Στη μεγάλη και δραστήρια μετεο-παρέα μας στο northmeteo.gr στο facebook θα διαβάσετε πολλά και θα συζητήσετε για ακόμα περισσότερα.
Ποια η διαφορά της διαταραχής της Τρίτης με μία διάταξη γενικευμένων χιονοπτώσεων στα κεντρικά και βόρεια της χώρας μας;
Για να ξεκαθαρίσουμε μια και για πάντα γιατί μία διαταραχή από τα δυτικά δεν είναι εύκολο να συνδυαστεί με χιόνια σε πεδινά τμήματα της χώρας μας δημιουργήσαμε το σχήμα 1. Οι φίλοι των νοτιότερων περιοχών της Ελλάδας θα μας συγχωρέσουν, αλλά καθώς μιλάμε για τέτοια διαταραχή το δίλημμα τοποθετείται μεταξύ χιονοπτώσεων στα βόρεια πεδινά ή όχι.
Στο σχήμα 1α βλέπουμε μία γενικευμένη διάταξη που μοιάζει με αυτό που πιθανώς θα έχουμε την ερχόμενη Τρίτη. Ο αντικυκλώνας βρίσκεται δυτικά της χώρας μας και δεν καλύπτει τα πιο κεντροβόρεια της Ευρώπης. Οι συσσωρευμένες ψυχρές αέριες μάζες της βορειοανατολικής Ευρώπης κινούνται μεν προς την Βαλκανική, αλλά η κίνηση τους πάνω από θαλάσσιες περιοχές (πχ. Αδριατική) περιορίζεται, λόγω της θέσης του αντικυκλώνα (που είναι σύστημα καλοκαιρίας). Η δημιουργία οργανωμένου συστήματος δυτικά της χώρας μας αποτρέπεται. Έτσι, το όποιο σύστημα δημιουργείται πάνω από την Ελλάδα και φεύγει σχετικά γρήγορα ανατολικότερα. Έτσι τελικά, η είσοδος του ψυχρού αέρα στη χώρα μας καταφέρνει ουσιαστικά να δημιουργήσει ένα ψυχρό μέτωπο, το οποίο μπορεί να συνδυάζεται με ισχυρά φαινόμενα αν η κίνησή του έχει συνιστώσα στον άξονα δύση-ανατολή ή με ασθενέστερα και πρόσκαιρα φαινόμενα αν το μέτωπο ακολουθεί κίνηση από βορρά προς νότο. Ο περιορισμός λοιπόν είναι ο εξής σε αυτήν την διάταξη. Όσο πιο κάθετα κινηθεί το μέτωπο (βορράς-νότος) τόσο πιο λίγα είναι τα φαινόμενα, αλλά περισσότερο το κρύο. Όσο πιο οριζόντια κινηθεί (δύση-ανατολή) τόσο περισσότερα είναι τα φαινόμενα, όμως το κρύο είναι λιγότερο. Σε κάθε περίπτωση το κρύο έρχεται με το πέρας των φαινομένων. Έτσι, και οι όποιες χιονοπτώσεις σε πεδινά δύσκολα έχουν κάτι παραπάνω από πρόσκαιρο χαρακτήρα. Ένα άλλο πρόβλημα που δημιουργείται με αυτή τη διάταξη είναι η μη σωστή και αποτελεσματική μεταφορά ψύχους, καθώς δεν υπάρχει αντικυκλώνας να ωθήσει τις ψυχρότερες αέριες μάζες στην περιοχή μας.
Στο σχήμα 1β βλέπουμε μία κλασική διάταξη κεντροβόρειου χιονιά. Ο αντικυκλώνας τοποθετείται στο σύνολο της κεντροδυτικής Ευρώπης. Η βασική διαφορά είναι ότι η ροή από τον Ατλαντικό ωκεανό αποκόπτεται εξαιτίας της θέσης του αντικυκλώνα, ο οποίος επιτρέπει το ψύχος της βορειοανατολικής Ευρώπης να κινηθεί προς τα νοτιοδυτικά πάνω από την Ιταλία, αυτή είναι και η κύρια κίνηση που ακολουθεί η ψυχρή αέρια μάζα. Οι ψυχρές αέριες μάζες συνδυάζονται με τις θερμότερες των νοτιότερων γεωγραφικών πλατών και δημιουργούν μία ύφεση, η οποία προλαβαίνει να αποκτήσει δομή μέχρι να φτάσει πάνω από την Ελλάδα. Ενώ το ψύχος μεταφέρεται από βορειοανατολικά προς νοτιοδυτικά με αργή κίνηση (δευτερεύσουσα κίνηση) προς τα ανατολικότερα, η ύφεση που δημιουργείται εμπλουτίζει με υγρό αέρα τα μέσα στρώματα της τροπόσφαιρας και προκαλεί νεφοποίηση. Αυτός είναι και ο τέλειος συνδυασμός ψύχους (που δεν έρχεται βίαια από τα βόρεια) και μεγάλων ποσοστών υγρασίας που προέρχονται από εκτεταμένες θαλάσσιες περιοχές, ο οποίος οδηγεί σε χιονοπτώσεις ακόμα και σε πεδινά της κεντροβόρειας χώρας.
Τι ισχύει για την συγκεκριμένη κακοκαιρία λοιπόν;
Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά της; Πρόκειται για μία διαταραχή που θα μας επισκεφτεί από τα βορειοδυτικά. Η διαταραχή αυτή είναι ενσωματωμένη σε μία μεγαλύτερη διαταραχή που θα βρίσκεται πάνω από την βορειοανατολική Ευρώπη. Αν λοιπόν κρατήσουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας ότι η ροή που επικρατεί στα δικά μας γεωγραφικά πλάτη είναι δυτικής συνιστώσας και ότι σε αυτή τη φάση σίγουρα δεν αποτελούμε εξαίρεση (καθώς δεν υπάρχει σύστημα να εμποδίσει αυτήν την ροή), τότε μιλάμε για ένα σύστημα που θα σαρώσει γρήγορα τη χώρα μας και θα φύγει. Κάτι λοιπόν σαν την περίπτωση του σχήματος 1α.
Τα σενάρια για την κακοκαιρία της Τρίτης
Η πλειοψηφία των παγκόσμιων προγνωστικών μοντέλων θέλει μία κακοκαιρία που έχει χαρακτηριστικά ψυχρού μετώπου. Δηλαδή ενός σύντομου περάσματος βροχοπτώσεων που θα μετατραπούν σε χιόνι σε ορεινά και ημιορεινά της κεντρικής και βόρειας χώρας καθώς η θερμοκρασία θα πέφτει ραγδαία. Τέτοια χειμερινά μέτωπα συνήθως προλαβαίνουν να δώσουν χιονοπτώσεις σε πεδινές περιοχές της Θράκης. Αυτό το σενάριο παίζει σε κάποια μοντέλα και είναι αρκετά πιθανό να επαληθευτεί.
Τι είναι λιγότερο πιθανό να επαληθευτεί; Ξεκαθαρίζουμε ότι μία τέτοια κακοκαιρία δεν θα μπορούσε να δώσει χιονοπτώσεις σε πεδινά της κεντρονότιας χώρας. Οπότε το ερώτημα που κυριαρχεί είναι αν αυτό το σύστημα μπορεί να φέρει ξανά χιόνια σε πεδινά τμήματα της βόρειας χώρας. Καθώς οι μέρες μετράν αντίστροφα για την Τρίτη και τα μοντέλα δεν δείχνουν ιδιαίτερη μετακίνηση της όλης δραστηριότητας δυτικότερα, η πιθανότητα για πρόσκαιρες χιονοπτώσεις στα πεδινά της ανατολικής Μακεδονίας είναι περιορισμένες, ενώ περιορίζονται ακόμα περισσότερο αν μιλάμε για την κεντρική Μακεδονία. Τέλος, ένας γενικευμένος χιονιάς θα πρέπει να θεωρείται υπερβολικά ακραίο σενάριο.
Θα μπορούσε να μεταβληθεί το σκηνικό στα επόμενα τρεξίματα των μοντέλων; Έχουμε δει να συμβαίνουν τα πάντα. Μέχρι και να αλλάζουν σημαντικά τα δεδομένα τις τελευταίες 36 ώρες. Οπότε θεωρητικά όλα μπορεί να ανατραπούν. Ωστόσο μία εξέλιξη του σχήματος 1α απέχει σημαντικά από αυτήν του σχήματος 1β. Η πιθανότητα η συγκεκριμένη διάταξη να μετατραπεί σε γενικευμένο χιονιά βόρειας Ελλάδας είναι περιορισμένη έως μηδαμινή δεδομένου του ότι βρισκόμαστε 120 ώρες πριν την κακοκαιρία. Οι πρόσκαιρες χιονοπτώσεις στο τέλος των φαινομένων σε πεδινά είναι στο παιχνίδι. Όμως στη συνέχεια ο ξηρός και ψυχρός αέρας θα τερματίσει άλλη μία απόπειρα του χειμώνα να ντύσει στα λευκά τη χώρα μας πλην ορεινών.
Ματιά στο μετέπειτα
Αν και η θεματολογία του άρθρου δεν είναι αυτή, πολλοί αναρωτιούνται αν ο χειμώνας τελείωσε. Ειδικά με την κυκλοφορία που υπάρχει αυτή τη στιγμή είναι πολύ δύσκολο να πεις ότι ο χειμώνας τελείωσε. Μία ανάπαυλα θα έπρεπε να την περιμένουμε τις τελευταίες μέρες του Γενάρη και τις πρώτες του Φεβρουαρίου. Τα τελευταία στοιχεία θέλουν τον χειμώνα να κάνει κι άλλες απόπειρες κάπου μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου. Οι ενδείξεις είναι αχνές για την ώρα όμως και όπως είπαμε και στην αρχή, προφήτες δεν είμαστε, ούτε καιροσκόποι. Απλά αναλύουμε και προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε τα δεδομένα και τις πιθανότητες.
Εκ μέρους της προγνωστικής ομάδας του Northmeteo
Δρ. Σταύρος Κέππας, Γεωλόγος – Μετεωρολόγος