Northmeteo.gr
Μετεωρολογία

Ερμηνεία χαρτών επιφανείας

Χάρτης 1. Επιφανειακός χάρτης ανάλυσης βαρομετρικών συστημάτων για την 23 Σεπτεμβρίου 2012, ώρα 18 UTC (21 τοπική) (Πηγή: Met Office)

Οι μετεωρολογικοί χάρτες επιφανείας αποτελούν αναμφισβήτητα ένα βασικό εργαλείο για την πρόγνωση του καιρού. Στην πραγματικότητα, αποτελούν το σημείο από το οποίο ξεκινάει η διαδικασία της πρόγνωσης, αφού σε αυτούς τους χάρτες συνοψίζεται η λεγόμενη συνοπτική κατάσταση του καιρού. Η δημιουργία τους στηρίζεται στη συλλογή πραγματικών δεδομένων παρατήρησης του καιρού από το δίκτυο των επίγειων σταθμών του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (ΠΟΜ). Παρόλα αυτά, τέτοιοι χάρτες είναι δυνατόν να παραχθούν και με βάση τα αποτελέσματα αριθμητικών προσομοιώσεων (προγνωστικοί χάρτες). Στο παρών άρθρο ωστόσο, θα εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας στους χάρτες επιφανείας που προκύπτουν μέσω της ανάλυσης πειραματικών παρατηρήσεων, αντικαπτρίζοντας έτσι την πραγματική συνοπτική κατάσταση του καιρού μία ορισμένη χρονική στιγμή. Παραδοσιακά, η παραγωγή αυτών των χαρτών λαμβάνει χώρα 4 φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας, στις 00, 06, 12 και 18 UTC.

Σε έναν μετεωρολογικό χάρτη επιφανείας το κύριο χαρακτηριστικό είναι οι γραμμές που ενώνουν περιοχές με ίσες τιμές ατμοσφαιρικής πίεσης (αναχθείσας στην μέση στάθμη της θάλασσας). Οι γραμμές αυτές ονομάζονται ισοβαρείς. Η χρησιμότητα των ισοβαρών γραμμών, και κατ’ επέκταση των χαρτών επιφανείας, έγκειται στο γεγονός πως επιτρέπουν την αναγνώριση συνοπτικών μετεωρολογικών χαρακτηριστικών όπως οι αντυκυκλώνες, οι υφέσεις, οι σκάφες και οι ράχες. Τέτοιου είδους χαρακτηριστικά συνδέονται, άμεσα ή έμμεσα, με συγκεκριμένους τύπους καιρού.  Παρακάτω, δίνονται σύντομες περιγραφές των συνοπτικών χαρακτηριστικών του καιρού που μπορεί κάποιος να αναγνωρίσει σε έναν μετεωρολογικό χάρτη επιφανείας.

Αντικυκλώνας (anticyclone/high)
Αντικυκλώνας ονομάζεται μία περιοχή επικράτησης υψηλών πιέσεων. Σε έναν αντικυκλώνα οι άνεμοι είναι κατά κανόνα ασθενείς, πνέοντας γύρω από το κέντρο των υψηλών πιέσεων με φορά όπως αυτή των δεικτών του ρολογιού (δεξιόστροφα). Πάνω από έναν αντικυκλώνα, ο ατμοσφαιρικός αέρας κατέρχεται (δημιουργώντας τις υψηλές πιέσεις) οπότε εμποδίζεται η δημιουργία νεφών. Γενικότερα, η παρουσία αντικυκλώνα πάνω από μία ορισμένη γεωγραφική περιοχή συνεπάγεται την επικράτηση αίθριων συνθηκών (απουσία καιρού).

Ύφεση
 (depression/low)

Ύφεση ονομάζεται μία περιοχή επικράτησης χαμηλών πιέσεων. Σε μία ύφεση οι άνεμοι μπορεί να είναι ισχυροί, πνέοντας γύρων από το κέντρο των χαμηλών πιέσεων με φορά αντίθετη από αυτή των δεικτών του ρολογιού (αριστερόστροφα). Αιτία των χαμηλών πιέσεων είναι η ανοδική κίνηση του ατμοσφαιρικού αέρα, η οποία συνεπάγεται επίσης τη δημιουργία νεφών και την πιθανή εκδήλωση υετού. Επομένως, ο καιρός που συνδέεται με τις υφέσεις (βαρομετρικά χαμηλά) είναι συνήθως ανεμώδης, νεφοσκεπής και μπορεί να συνοδεύεται από εκδήλωση φαινόμενων όπως βροχοπτώσεις ή χιονοπτώσεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι υφέσεις συνοδεύονται από μετωπικά συστήματα.

Σκάφη
 (trough)

Αυλώνας ονόμαζεται μία επιμηκυμένη περιοχή σχετικά χαμηλής πίεσης, η οποία συνδέεται συνηθέστερα με την παρουσία κάποιου μετώπου. Γενικότερα, η παρουσία αυλώνα σε μία περιοχή συνδέεται με τη δημιουργία καιρού, χωρίς ωστόσο αυτή να έχει εκτεταμμένο και διαρκή χαρακτήρα.

Ράχη (ridge)
Ράχη ονομάζεται μία επιμηκυμένη περιοχή σχετικά υψηλής πίεσης, οπότε θεωρείται το αντίθετο της σκάφης. Η παρουσία ράχης σε μία περιοχή είναι συνήθως συνώνυμη της καλοκαιρίας.

Μέτωπα (fronts)
Μέτωπο ονομάζεται το νοητό σύνορο μεταξύ δύο αερίων μαζών με διαφορετικά χαρακτηριστικά (π.χ. θερμοκρασία, υγρασία). Στο Β. ημισφαίριο, η κίνηση των μετώπων γίνεται κατά κανόνα από τα δυτικά προς τα ανατολικά. Ένα μέτωπο μπορεί να είναι ψυχρό, θερμό ή συνεσφιγμένο.
Σε ένα θερμό μέτωπο, προπορεύεται θερμός αέρας που αντικαθιστά ψυχρό αέρα. Καθώς ένα θερμό μέτωπο πλησιάζει σε μία περιοχή, παρατηρείται σταδιακή αύξηση της νεφοκάλυψης και τελικά, εκδήλωση υετού. Η ζώνη εκδήλωσης του υετού μπορεί να εκτείνεται έως και 15-30 km μπροστά από το μέτωπο, ενώ πίσω από αυτό ο υετός είναι κατά κανόνα ασθενέστερος. Το πέρασμα του θερμού μετώπου σηματοδοτεί την μετάβαση από σχετικά ψυχρές σε θερμότερες συνθήκες.
Σε ένα ψυχρό μέτωπο, προπορεύεται ψυχρός αέρας που αντικαθιστά θερμό αέρα. Η διέλευση ενός ψυχρού μετώπου από μία περιοχή συνδέεται με την μετάβαση από σχετικά θερμές και νεφοσκεπείς συνθήκες, σε ψυχρότερο και συνήθως αίθριο καιρό. Παρόλα αυτά, τα ψυχρά μέτωπα συνδέονται και με την εκδήλωση φαινόμενων σε μία πολύ στενή ζώνη που “αγκαλιάζει” το μέτωπο. Τα φαινόμενα αυτά μπορεί μάλιστα να είναι βίαια (π.χ. καταιγίδες), ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που το ψυχρό μέτωπο διέρχεται από θερμές υδάτινες επιφάνειες.
Το συνεσφιγμένο μέτωπο μπορεί να οριστεί ως το αποτέλεσμα της “συνάντησης” ενός θερμού και ενός ψυχρού μετώπου. Έτσι, ο καιρός μπροστά από το μέτωπο (σύσφιξη) είναι όμοιος με αυτόν μπροστά από ένα θερμό μέτωπο, ενώ πίσω από τη σύσφιξη επικρατούν συνθήκες που δημιουργούνται στην “πλάτη” του ψυχρού μετώπου.


Παράδειγμα – Εφαρμογή

Στην επόμενη εικόνα παρουσιάζεται ένα τυπικό παράδειγμα χάρτη ανάλυσης βαρομετρικών συστημάτων (μετεωρολογικός χάρτης επιφανείας), ο οποίος ισχύει για την 23/09/2012 ώρα 18 UTC (21 τοπική). Στη συνέχεια, θα επιχειρήσουμε να αναγνωρίσουμε τα βασικά συνοπτικά χαρακτηριστικά του καιρού επάνω σε αυτό το χάρτη, συνδέοντας τα παράλληλα με τους αντίστοιχους τύπους καιρού. Επιπρόσθετα, θα αξιοποιήσουμε και την αντίστοιχη δορυφορική εικόνα στο θερμικό υπέρυθρο για να διαπιστώσουμε πως τα δύο αυτά εργαλεία (επιφανειακοί χάρτες ανάλυσης και δορυφορικές εικόνες) μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά για την κατανόηση του παρόντος του καιρού.

Χάρτης 1. Επιφανειακός χάρτης ανάλυσης βαρομετρικών συστημάτων για την 23 Σεπτεμβρίου 2012, ώρα 18 UTC (21 τοπική) (Πηγή: Met Office)

 

Χάρτης 2. Δορυφορική εικόνα στο θερμικό υπέρυθρο για την 23 Σεπτεμβρίου 2012, ώρα 18 UTC (21 τοπική) (Πηγή: http://www.sat.dundee.ac.uk, EumetSat).

 

Στο χάρτη ανάλυσης των βαρομετρικών συστημάτων (Χάρτης 1) μπορούμε καταρχήν να παρατηρήσουμε την παρουσία ενός εκτεταμένου αντικυκλώνα (H) στο Κ. Ατλαντικό. Ο αντικυκλώνας αυτός είναι μάλιστα ημιμόνιμος και είναι περισσότερο γνωστός ως αντικυκλώνας των Αζόρων-Βερμούδων, επειδή το κέντρο του εντοπίζεται συχνότερα στη γεωγραφική περιοχή των Ν. Αζόρων-Βερμούδων. Γύρω από αυτό τον αντικυκλώνα οι άνεμοι πνέουν δεξιόστροφα, όπως υποδεικνύουν και τα κόκκινα βέλη στο Χάρτη 1.

Πέρα από τον αντικυκλώνα των Αζόρων, στον εξεταζόμενο χάρτη είναι εμφανής και η επικράτηση αντικυκλωνικών συνθηκών (υψηλές πιέσεις) στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου. Εξαιτίας αυτής της διάταξης ο καιρός στη χώρα μας χαρακτηρίζεται αίθριος, όπως άλλωστε προκύπτει και από την εξέταση της αντίστοιχης δορυφορικής εικόνας (Χάρτης 2).

Συνεχίζοντας την εξέταση του χάρτη ανάλυσης, διακρίνουμε την παρουσία διαφόρων υφέσεων (L), στη Δ-ΒΔ και τη ΒΑ Ευρώπη. Γύρω από τα κέντρα των υφέσεων αυτών ο άνεμος πνέει αριστερόστροφα, όπως υποδεικνύουν τα μπλέ βέλη στο Χάρτη 1. Μπορούμε επίσης να παρατηρήσουμε πως οι συγκεκριμένες υφέσεις συνοδεύονται από μετωπικές επιφάνειες (μέτωπα). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ψυχρό μέτωπο που εκτείνεται κατά μήκος της Ισπανίας (μπλε βέλος), το οποίο οδηγεί σε εκδήλωση καταιγίδων σε μία στενή γεωγραφική ζώνη που επισημαίνεται στην αντίστοιχη δορυφορική εικόνα (Χάρτης 2). Αντίστοιχη ζωνή υετού (Χάρτης 2) συνοδεύει το ψυχρό μέτωπο που βρίσκεται στην περιοχή της ΝΔ Ρωσίας.

Στην περιοχή ΒΔ της Μ. Βρεταννίας παρατηρείται επίσης η παρουσία κάποιου νεφικού σχηματισμού (Χάρτης 2), η οποία συνδέεται μάλλον με την ύπαρξη συνεσφιγμένου μετώπου στην ευρύτερη περιοχή (Χάρτης 1).

Τέλος, στο χάρτη ανάλυσης των βαρομετρικών συστημάτων έχουν επισημανθεί με κύκλους διαφορετικού χρώματος δύο συγκεκριμένες περιοχές. Η πρώτη από αυτές, ΒΔ της Ισλανδίας (πορτοκαλί χρώμα), επισημαίνει μία περιοχή σύγκλισης των ισοβαρών γραμμών. Αυτό συνεπάγεται την παρουσία ισχυρών ανέμων στη συγκεκριμένη περιοχή. Αντίθετα, η δεύτερη περιοχή, ΒΔ της Πορτογαλίας (γαλάζιο χρώμα), είναι περιοχή απόκλισης των ισοβαρών γραμμών. Αυτό συνεπάγεται την παρουσία ασθενέστερων ανέμων στη συγκεκριμένη περιοχή. Με άλλα λόγια, όσο πιο πυκνές είναι οι ισοβαρείς σε μία περιοχή, τόσο πιο ισχυρός αναμένεται να είναι ο συνοπτικός άνεμος.

Επιμέλεια-Σύνταξη: Θοδωρής Μ. Γιάνναρος – Φυσικός, Δρ. Φυσικής Περιβάλλοντος

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΥΓΡΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ (ΜΕΡΟΣ 2)

Κυκλογένεση στα υπήνεμα των Άλπεων – Τα χαμηλά της Γένοβας (άρθρο γνώσης με επεξηγηματικά σχήματα και παραπομπές)

Lambros Georgiou

Η γενική κυκλοφορία της ατμόσφαιρας (κείμενο, επεξηγηματικά σχήματα και βίντεο)

Lambros Georgiou
Northmeteo
Welcome to the No1 Forecast weather site

Το northmeteo.gr χρησιμοποιει cookies για την βελτίωση της εμπειρίας πλοήγησης σας. Περσσότερα

The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.

Close