Η κακοκαιρία Μήδεια συνοδεύτηκε από ένα περίεργο χιονιά που άφησε μία πικρή γεύση στην Θεσσαλονίκη. Δημιουργήθηκαν ερωτήματα που θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε απλά και κατανοητά.
Αν βρίσκετε ενδιαφέρον σε αυτ΄οτο άρθρο τότε μάλλον πρέπει να ακολουθήσετε και την ομάδα μας στο facebook ΕΔΩ.
Τα απαγορευτικά στοιχεία για μεγάλο χιονιά
Η προγνωστική ομάδα του Northmeteo θεωρήθηκε ως η πιο φειδωλή στον τρόπο προσέγγισης αυτής της κακοκαιρίας όσον αφορά την Θεσσαλονίκη. Υπήρχαν όμως στοιχεία που εξαρχής δεν μπορούσαμε να αγνοήσουμε. Ποιά είναι αυτά;
- Η ζώνη σύγκλισης ΒΒΔ και ΒΑ ανέμων πάνω από τον Θερμαϊκό ήταν μονίμως εκεί από το Σάββατο το πρωί έως και την Κυριακή το βράδυ. Τι σήμαινει αυτό; Ότι η συγκλίνοντες άνεμοι (λόγω της αρχήες διατήρησης των αερίων μαζών) αναγκάζονται να ακολουθήσουν ανοδική πορεία και άρα να προκύψουν ανοδικά ρεύματα. Αυτά τα ανοδικά ρεύματα προκαλούσαν νεφοποίηση και τελικά χιονοπτώσεις. Η ζώνη σύγκλισης όμως δεν αντιστοιχούσε σε δεδομένα ενός “ιστορικού” (όπως κάποιοι έσπευσαν να βαφτίσουν τη Μήδεια) χιονιά, διότι ο ΒΒΔ άνεμος δεν ήταν ιδιαίτερα ενισχυμένος. Έτσι, η σύγκλιση ήταν λιγότερο ισχυρή (σχήμα 1α).
- Το ρεύμα στα 700mb, δηλαδή στα 3km (εκεί οπού κανείς συναντά την κύρια μάζα των νεφών κατά μέσο όρο. Όσο αυτό ήταν νοτιοδυτικό (όλο το Σάββατο) το αποτέλεσμα των ανοδικών ρευμάτων της σύγκλισης μεταφερόταν σε περιοχές νοτιότερα της Θεσσαλονίκης. Όταν το ρεύμα άρχισε να στρέφεται σε ΝΝΔ μετά τις 4-5πμ στις 14/2/2021, τότε είδαμε σοβαρές εξάρσεις στις χιονοπτώσεις
- (σχήμα 1β)
- Το ανατολικό ρεύμα στα 925mb (δηλαδή στα 800-1000 μέτρα). Μην ξεχνάμε ότι έχουμε και έναν Χορτιάτη ανατολικά της πόλης. Οι ανατολικές ροές δρουν καταβατικά για την πόλη της Θεσσαλονίκης, δηλαδή ο αέρας που κατέρχεται από τις πλαγιές του Χορτιάτη θερμαίνεται αδιαβατικά και γίνεται πιο ξηρός. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα ήδη δημιουργηθέντα κατακριμνίσματα (εν προκειμένω χιονοπτώσεις) ψηλότερα, όταν εισέρχονται σε αυτό το στρώμα να υφίστανται εξάτμιση/εξάχνωση, και άρα τελικά στην επιφάνεια να φτάνουν αισθητά μειωμένα. Ο ίδιος άνεμος είναι αυτός που οφέλησε σε μεγάλο βαθμό τις δυτικότερες περιοχές της κεντρικής Μακεδονίας (σχήμα 1γ). Πάντως και εδώ ο άνεμος στράφηκε σε πιο βορειοανατολικό μέσα στην Κυριακή.
Σχήμα 1 – α. Ένταση/Διεύθυνση επιφανειακών ανέμων στην επιφάνεια της γης, β. στα 925mb και γ. στα 700mb, στις 14/2/2021 11:00, 14/2/2021 8:00 και 13/2/2021 20:00.
Ο χρονική στιγμή των εξάρσεων
Από το πρωί έως και το μεσημέρι της Κυριακής σημειώθηκαν ισχυρές κατά διαστήματα χιονοπτώσεις, οι οποίες έντυσαν την πόλη της Θεσσαλονίκης στα λευκά. Το ΝΝΔ ρεύμα στα 700mb, η σύγκλιση και η θέση του αυλώνα σε πιο ευνοϊκή θέση δημιούργησαν ένα ευνοϊκό περιβάλλον ώστε οι νεφώσεις να αναπτυχθούν περαιτέρω και να δώσουν ακόμα και εντυπωσιακές χιονοπτώσεις. Ένα εντυπωσιακό συμπέρασμα πάντως προκύπτει από την παρατήρηση των νιφάδων. Όσο η μεσαίων στρωμάτων διαταραχή βρισκόταν σε σημείο που δεν επηρέαζε άμεσα τη χιονόπτωση στην Θεσσαλονίκη, τα παγοκρυστάλλια είχαν ιδιαίτερα μικρό μέγεθος και σχήμα μικρού ροκανιδιού, κάτι που υποδεκνύει ότι προέρχονταν από χαμηλά νέφη σε θερμοκρασίες άνω των -8°C. Μετά τα ξημερώματα, τα παγοκρυστάλλια που βλέπαμε είχαν σχήμα εξαγωνικό (stellars και hexagonal plates) που δείχνει ότι προέρχονται από μεγαλύτερα ύψη, όπου οι θερμοκρασίες ήταν κάτω από -10°C (έως και περίπου -20°C, δηλαδή θεωρητικά έως και περίπου 5km ύψος). Αυτό ουσιαστικά δείχνει ότι υπήρχαν πυρήνες νεφών που είχαν μεγαλύτερη ανάπτυξη πάνω από την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης αυτές τις ώρες.
Σχήμα 2 – α. Παγοκρυστάλλια από τις χιονοπτώσεις μέσα στο Σάββατο 13/2/2021, β. Παγοκρυστάλλια μετά την ενίσχυση του υετού από τα ξημερώματα της Κυριακής (14/2/2021) και μετά.
Χιόνιζε αλλά δεν έστρωνε – Γιατί;
Είναι να μην απορεί κανείς; Οι ισχυρές χιονοπτώσεις του μεσημεριού της Κυριακής δεν είχαν αντίκρυσμα στη χιονόστρωση. Αντί το ύψος του χιονιού να αυξάνει, μειωνόταν παρά τους -2.5°C που κατέγραφαν τα θερμόμετρα. Είναι αλήθεια ότι η θερμοκρασία, που καταγράφει ένα θερμόμετρο στα 5 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της γής, είναι διαφορετική από αυτήν που θα κατέγραφε στα πρώτα 20 εκατοστά πάνω από αυτήν. Τα υλικά της πόλης είναι τέτοια που μπορούν να απορροφούν θερμότητα και να την διατηρούν. Κατά τη διάρκεια των ισχυρών χιονοπτώσεων του μεσημεριού, η ηλιακή ακτινοβολία ήταν σχετικά έντονη, καθώς ο ήλιος σε αρκετές περιπτώσεις αχνοφαινόταν πίσω από τα σύννεφα. Τα υλικά της πόλης απορρόφησαν αρκετή θερμότητα, τόση ώστε πιθανότατα το αυστηρά παρεδάφιο στρώμα να αναπτύξει θερμοκρασίες άνω των 0°C. Ένας επιπλέον παράγοντας ήταν και η σύσταση των μεγάλων νιφάδων που σημειώνονταν. Τα συναθροίσματα των νιφάδων αποτελούνταν από “μπλεγμένα” ιδιαίτερα λεπτά εξαγωνικά παγοκρυστάλλια, τα οποία ήταν αρκετά ευαίσθητα σε θετικές θερμοκρασίες. Αυτές οι μεγάλες νιφάδες διαφοροποιούνται από άλλες που αποτελούνται από συναθροισμένα παγοκρυστάλλια που έχουν πρώτα περάσει από κάποιο στρώμα με αυξημένες ποσότητες υδρατμών και έχουν “χτίσει” ένα συμπαγές περίβλημα μέσω της μικροφυσικής διαδικασίας (riming), δηλαδή μέσω της παγοποίησης νεφοσταγονιδίων πάνω στους παγοκρύσταλλους. Νιφάδες που έχουν περάσει από την διαδικασία riming είναι ανθεκτικότερες για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα που ίσως να ευνοούσε τη χιονόστρωση και τις μεσημβρινές ώρες.
Υπό συνθήκες πάντως, αυτός ο χιονιάς θα μπορούσε να προσφέρει στην πόλη της Θεσσαλονίκης έως και 10 εκατοστά στρωμένου χιονιού. Το να προβλέψεις ύψη χιονόστρωσης είναι όντως δύσκολο, όχι επειδή δεν μπορείς να προσδιορίσεις την τροχιά ενός χαμηλού 1-2 ημέρες πριν, αλλά επειδή πρέπει να εκτιμήσεις την ποσότητα βροχής με σχετική ακρίβεια και να λάβεις υπόψην σου όλους τους παράγοντες που μπορεί να μην ευνοήσουν την παραμονή του χιονιού πάνω στις επιφάνειες.
